Nawigacja
O nas
Artykuły
Do pobrania
Linki
Wydarzenia
Kontakt
Galeria zdjęć
Nasze Forum
Geocaching z Bunkrem
BUNKIER TV
Szukaj
OPP
facebook
Losowa Fotka
Przetłumacz stronę

+Stopień Czersko Polskie
Stopień Wodny Czersko Polskie, dziś znany bydgoszczanom bardziej pod nazwą Brdyujście, stanowi ważny element drogi wodnej Wisła-Odra. Obiekt ten jest również wyjątkowym, w skali europejskiej, zabytkiem architektury hydrotechnicznej, choć dziś zapomnianym i częściowo zaniedbanym.



Na całość składają się następujące elementy: [1]

- śluza komorowa Czersko Polskie

- jaz walcowy - (wpisany do rejestru zabytków) najstarszy tego typu obiekt w Polsce

- przepławka przy jazie walcowym (prawy przyczółek jazu)

- elektrownia wodna w maszynowni jazu (na lewym brzegu) - max. przepływ 3.5 m3/s

- elektrownia wodna na prawym brzegu jazu - przelew boczny - max. przepływ 30 m3/s

- nieczynna śluza Brdyujście nr 1.



Prace nad kanalizacją odcinka Brdy w obrębie Bydgoszczy przeprowadzono w latach 1877-1879. W tym okresie wybudowano między innymi śluzę Brdyujście oraz dwa jazy iglicowe w Czersku Polskim. Jazy te miały niewielkie piętrzenie, dlatego też wybudowano kolejny stopień wodny, tzw. stopień Kapuściska zlokalizowany na szóstym kilometrze Brdy.[2]


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. ZFB 38,034



Śluza nr 1 na Brdyujściu została oddana do użytku w dniu 30 kwietnia 1879 roku. Została ona zaprojektowana jako pojedyncza śluza komorowa, jednak o nietypowej podwójnej szerokości komory wynoszącej 18 metrów. Dokładne wymiary śluzy i jej poszczególnych elementów widoczne są na poniższym planie.


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. ZFB 38,035



Komora oraz głowy śluzy wykonane zostały z muru ceglanego. Dno jest brukowane, progi zaś zostały wylane z betonu. W 1905 roku śluza została częściowo przebudowana.


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,017




Oba zamknięcia śluzy (górne i dolne) stanowią dwuskrzydłowe, wsporne, stalowe wrota.


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,018



(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,016



Pierwotnie śluza posiadała ręczny system ryglowania wrót oraz sterowania przepływem wody, który później zastąpiono systemem elektromechanicznym.


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. ZFB 38,036



Śluza została wyłączona z eksploatacji 2002 roku. Jej aktualny stan można zobaczyć w galerii.




W związku z narastającym transportem drogą wodną Wisła-Odra drewna z Królestwa Kongresowego i Małopolski do Cesarstwa Niemieckiego, a co za tym idzie koniecznością poszerzenia portu drzewnego, podjęto decyzję o modernizacji stopnia wodnego.
Prace przeprowadzono w latach 1904-1907. Polegały one na likwidacji stopnia Kapuściska oraz jazów iglicowych, a w to miejsce wybudowaniu jazu walcowego. W ten sposób zwiększono piętrzenie w Brdyujściu tworząc port zewnętrzny na odcinku od mostu portowego do zlikwidowanej śluzy. Pozwoliło to również na uregulowanie koryta rzeki na całym odcinku od miejskiego węzła wodnego do jej ujścia, poprzez jego częściowe wyprostowanie oraz poszerzenie. Dzięki temu zabiegowi możliwa była również późniejsza budowa portu przeładunkowego Bydgoszcz Wschód.


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,019




Konstrukcja jazu oparta została o dwa ceglano-kamienne przyczółki, o prześwicie wynoszącym 22 metry. Zamknięcie stanowi walec o średnicy 2,5 metra. Walec ma stalową konstrukcję szkieletową pokrytą blachą. Wsparty jest na zębatych, skośnych torach zamontowanych w przyczółkach. Mechanizm podnoszenia lub opuszczania walca (elektryczny oraz awaryjny-ręczny) zamontowany został na stalowym pomoście umieszczonym na prawym przyczółku jazu.
Nad przyczółkami przerzucony został pomost operacyjny o konstrukcji stalowej.[2]




(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,002




Podstawowe dane techniczne jazu:[3]

- klasa budowli II

- ilość przęseł 1

- światło jazu 22 m

- długość konstrukcji 12.2 m

- rzędna progu 29.72 m Kr

- rzędna dna niecki wypadowej 26.41 m Kr

- max. przepustowość jazu 115 - 176 m3/s (w zależności od stanu WD i stopnia podtopienia progu)




(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków
Architekturmuseum TU Berlin, Inv. Nr. BZ-F 27,001




Na lewym brzegu, w trzykondygnacyjnym budynku jazu, umieszczona została elektrownia wodna o mocy 100 kW – maksymalny przepływ wody przez turbinę wynosi 3,5 m³/s.

W 1997 roku na prawym skrzydle jazu otwarta została nowa elektrownia wodna o maksymalnym przepływie wody 30 m³/s. Tym samym powstały przepływ boczny o konstrukcji trójprzęsłowej z żelbetonu, który w znacznym stopniu przejął funkcję regulacji poziomu wody na torze regatowym i na odcinku Brdy od Śluzy Miejskiej do jazu.



(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków



Jaz do dnia dzisiejszego zachował się w oryginalnym kształcie z początku XX wieku. Dzięki przeprowadzonemu w 2005 roku remontowi, utrzymany jest również w dobrym stanie technicznym. Jest on najstarszym i największym jazem typu walcowego w Polsce. Wpisany został również do rejestru zabytków. Aktualne zdjęcia jazu i umieszczonej w nim elektrowni dostępne są w galerii.



Kolejnym, choć już nie zabytkowym, obiektem opisywanego tu stopnia wodnego, jest powstała w 1999 roku Śluza Czersko Polskie.
Jest to śluza komorowa o konstrukcji dokowej. Konstrukcja podzielona jest na 9 sekcji dylatacyjnych z betonu dozbrojonego:

• głowa górna     

• 7 sekcji komory    

• głowa dolna



Zamknięcie głowy dolnej stanowią dwuskrzydłowe wrota wsporne, natomiast głowa górna wyposażona jest w klapę typu Czabelki. Komora jest napełniana i opróżniana przez kanały obiegowe, umieszczone symetrycznie w głowie dolnej oraz poprzez klapę w głowie górnej.
Nad głową dolną śluzy znajduje się most drogowy umożliwiający dojazd do jazu Czersko Polskie.



Śluza wykorzystywana jest obecnie głównie przez barki Żeglugi Bydgoskiej, która wydobywa kruszywo w korycie Wisły niedaleko Brdyujścia (średnio 6 śluzowań dziennie). W sezonie turystycznym zdarzają się również śluzowania jachtów oraz innych jednostek pływających.




Podstawowe parametry śluzy:[4]

• klasa budowli     II

• długość całkowita śluzy    164.00 m

• długość użytkowa komory   117.90 m

• szerokość użytkowa komory   12.00 m

• głębokość NWŻ nad progiem górnym   4.00 m

• głębokość NWŻ nad progiem dolnym  3.50 m

• spad maksymalny     5.28 m

• rzędna progu górnego    27.97 m Kr

• rzędna dna komory    23.65 m Kr

• rzędna progu dolnego    23.65 m Kr

• rzędna spodu konstrukcji mostowej  38.00 m Kr

Rzędne zera wodowskazów na śluzie:

• góra      29.90 m Kr

• dolny      25.00 m Kr




(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków


darmowy hosting obrazków


darmowy hosting obrazków







Istotnym elementem dopełniającym całość jest, przylegający do opisanych powyżej obiektów, tor regatowy. Można powiedzieć, że jest on wręcz najważniejszym elementem, gdyż jego rozwój determinował w znacznym stopniu modernizację pozostałych obiektów.



Basen portowy zajmował obszar 60 ha, oddzielony był wałem od Wisły oraz podpiętrzony w 1906 roku odcinek Brdy o długości ok. 6 km od śluzy Brdyujście do nieistniejącej już dziś śluzy Kapuściska.


W 1920 roku, w związku ze znacznym spadkiem ilości spławianych tratw, port wewnętrzny został zaadaptowany na potrzeby toru regatowego. W pierwotnej wersji tor był odwrócony o 180 stopni w stosunku do aktualnego. Meta usytuowana była po stronie mostu portowego, tym samym również trybuny znajdowały się po tej stronie, a dokładnie na wyspie tuż przy jazie walcowym. Co roku na torze regatowym organizowane były Wszechpolskie Regaty Wioślarskie, a w 1929 roku odbyły się tu Mistrzostwa Europy w Wioślarstwie. Trybuny zostały spalone przez żołnierzy radzieckich w 1945 roku. Do dziś zachowały się jedynie betonowe fundamenty pod podtrzymujące je filary


(kliknij na zdjęcie aby je powiększyć)
darmowy hosting obrazków



Więcej informacji na temat portu oraz związanego z nim rozwoju przemysłu drzewnego w Bydgoszczy można znaleźć między innymi tu.

.








[1], [3], [4] http://www.rzgw.gda.pl


[2] Januszewski Stanisław: Jaz walcowy u ujścia Brdy do Wisły. [w.] Prosto z pokładu. Biuletyn nr 29. Styczeń 2006. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki we Wrocławiu

Tekst opracował: Marcin Nalewka
Najbliższe wydarzenie:
Nocny Bój Dzieci Bydgoszczy

-> Zapraszamy <-
Polecamy
ulani

2

V-Waffe

MM

Portal Bydgoski

Grudziadz

bydgoszczak

Grupa Łódź

cmentarze

Bractwo

Statystyki
Ogłoszenia Bydgoszcz
FaniMani
Fairplay